Λύσεις και προκλήσεις για τη συνύπαρξη Σπιζαετού και ορνιθοτρόφων

Εργαστήριο για την ομαλή συνύπαρξη του Σπιζαετού με τους ορνιθοτρόφους αλλά και άλλους εμπλεκόμενους με την πρωτογενή παραγωγή, διοργάνωσε η Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας της Κύπρου την Παρασκευή 8/12/2023, στο Περιβαλλοντικό Κέντρο Ακρωτηρίου, στη Λεμεσό, στο πλαίσιο του έργου LIFE Bonelli eastMed.

Τίτλος της εκδήλωσης ήταν «Σπιζαετός και μικρής κλίμακας Ορνιθοτροφεία-Λύσεις και Προκλήσεις» και καλεσμένοι ήταν εκπρόσωποι φορέων και υπηρεσιών που εμπλέκονται σε περιπτώσεις που προκύπτουν διαφορές από ζημιές που προκαλούν οι Σπιζαετοί σε μικρής κλίμακας ορνιθοτροφεία (εκπρόσωποι των ορνιθοτρόφων, των κτηνιατρικών υπηρεσιών Κύπρου, του Τμήματος Αγροτικής Ανάπτυξης του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος και του Κυπριακού Οργανισμού Αγροτικών Πληρωμών-ΚΟΑΠ).

Οι ομιλητές παρέθεσαν την εμπειρία τους για τα προβλήματα που προκύπτουν για τον Σπιζαετό, καθώς και άλλα είδη πουλιών και πανίδας, μαζί με παραδείγματα λύσεων που έχουν εφαρμοστεί στην Κύπρο και αλλού, για να αμβλύνουν τα προβλήματα μεταξύ των κοινωνικών εταίρων.

Η Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας (ΥΘΠ) παρουσίασε δύο αντιπροσωπευτικά παραδείγματα αντιμετώπισης τέτοιων προβλημάτων, όπου στο πρώτο ο εμπλεκόμενος ορνιθοτρόφος είχε σκοτώσει Σπιζαετό και είχε δηλητηριάσει άλλα αρπακτικά ο οποίος καταδικάστηκε να πληρώσει ένα πολύ μεγάλο πρόστιμο, ενώ στο δεύτερο ο εμπλεκόμενος ορνιθοτρόφος συνεργάζεται με την ΥΘΠ ως προς το πώς να προστατεύσει καλύτερα τις κότες του χωρίς να στρέφεται εναντίον του Σπιζαετού, παρά το γεγονός ότι έχει υποστεί ζημιές από το είδος.

Ο εκπρόσωπος της Ελληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Εταιρίας παρουσίασε την εμπειρία του έργου LIFE Bonelli eastMed από την ανάπτυξη δύο Μνημονίων Συναντίληψης με τον Διαχειριστή του Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ) και τον Ανεξάρτητο Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ) που υπογράφηκαν μεταξύ του ΔΕΔΔΗΕ και ΑΔΜΗΕ και του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με την υποστήριξη της ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ. Τα Μνημόνια αφορούν θέματα συνεργασίας για μονώσεις πυλώνων ηλεκτρισμού και σήμανση καλωδίων.

Η BirdLife Cyprus παρουσίασε τα δεδομένα για τις δηλητηριάσεις στην Κύπρο όπως αυτά έχουν προκύψει από την υλοποίηση του έργου LIFE «Ζωή για τους Γύπες», καθώς και βέλτιστες πρακτικές που εφαρμόζονται σε άλλες χώρες για την εξάλειψη του προβλήματος της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων.

Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, εκπρόσωποι του Υπουργείου Γεωργίας, του ΚΟΑΠ και των κτηνιατρικών υπηρεσιών, έθεσαν προβληματισμούς και προτάσεις για πιθανές λύσεις που θα μπορούσαν να εξεταστούν για το μέλλον και εκφράστηκε απ’ όλους η ανάγκη για περισσότερη επικοινωνία και περαιτέρω συναντήσεις και λεπτομερέστερες συζητήσεις μεταξύ όλων των εμπλεκομένων.

Συμπεράσματα ημερίδας

• Στην Κύπρο έχουν παρατηρηθεί αρκετά παραδείγματα θανάτωσης Σπιζαετού από δηλητηρίαση ή πυροβόλο όπλο, κοντά ή παραπλήσια σε εγκαταστάσεις μικρών ορνιθοτροφείων. Οι περιπτώσεις θανάτωσης επικεντρώνονται μεταξύ των μηνών Δεκεμβρίου και Απριλίου κάθε χρόνου και κάποιες χρονιές το φαινόμενο παρουσιάζετε πιο έντονα από άλλες πιθανόν λόγο διαθέσιμης φυσικής τροφής. Αυτή η εποχή επομένως είναι η πιο κρίσιμη για τις δράσεις αποτροπής καθότι φαίνεται ότι οι Σπιζαετοί έχουν μεγαλύτερη ανάγκη τροφής και προσελκύονται σε τέτοιες εγκαταστάσεις ενώ τον υπόλοιπο χρόνο τις αποφεύγουν.
• Πρέπει να υπάρχει καλή καταγραφή σε βάση δεδομένων και χάρτη όλων των περιστατικών παράνομης θανάτωσης, συμπεριλαμβανομένης της δηλητηρίασης, ιδανικά σε χάρτη που είναι προσβάσιμος στο κοινό. Η καταγραφή να περιλαμβάνει ως ελάχιστο το λόγο θανάτωσης (αν έχει εξακριβωθεί), ημερομηνίες, είδος που επηρεάστηκε, και τις συντεταγμένες
• Πρέπει να υπάρχει καλή και συστηματική καταγραφή σε βάση δεδομένων και χάρτη όλων των περιπτώσεων συγκρούσεων, παραπόνων και ζημιών που προκαλούνται από πουλιά ή άλλα ζώα, ώστε να μπορούν να αναλυθούν και να βοηθήσουν στην πρόληψη ανάλογα. Η καταγραφή θα πρέπει να μπορεί να συσχετιστεί με την καταγραφή θανατώσεων, να είναι συστηματική και πάνω σε χάρτη. Ως ελάχιστο να καταγράφεται το είδος παραπόνου, ζημιάς, το είδος από το οποίο προκλήθηκε, η ημερομηνία, τί ζωικό κεφάλαιο ή άλλο επηρεάστηκε, κλπ.
• Συστηματική εφαρμογή της νομοθεσίας, με εφαρμογή λεπτομερούς έρευνας και εξιχνίασης των εγκλημάτων κατά της άγριας ζωής, και εφαρμογή προστίμων στους παρανομούντες. Συνεργασία με τα δικαστήρια για ανάδειξη της σημαντικότητας του εγκλήματος κατά της άγριας ζωής
• Σχετικά με την πρόληψη που είναι πολύ σημαντική καθότι μπορεί να αποτρέψει την θανάτωση που είναι το ζητούμενο. Στην πρόληψη βοηθούν:
  • Η δημοσιοποίηση υποθέσεων εφαρμογής της νομοθεσίας, πρόστιμα που επιβλήθηκαν κ.λπ.
  • Η δημοσιοποίηση του ότι υπάρχουν περιπολίες σκύλων για δηλητήρια και τα ευρήματα των περιπολιών
  • Η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση ειδικών ομάδων, όπως κυνηγών, ορνιθοτρόφων, κτηνοτρόφων, και γεωργών. Η ευαισθητοποίηση πρέπει να γίνεται σε ανεπίσημες συγκεντρώσεις σε καφενεία και άλλα μέρη που συχνάζουν οι ομάδες αυτές και να καλύπτει πέρα από θέματα προστασίας για τα είδη, κινδύνους από τα παράνομα φυτοφάρμακα, πρόστιμα που δύνανται να επιβληθούν, αξία προστασίας των άγριων ειδών, βοήθεια για αποτροπή ή/και αποζημίωση, κλπ
  • Η βοήθεια σε μικρούς ορνιθοτρόφους που έχουν πρόβλημα με ζημιές από πουλιά, για την προστασία των όρνιθων, δηλαδή περίφραξη, ή άλλα μέτρα που μπορούν να προσφέρουν πιο αποτελεσματική προστασία από τα πουλιά, ή από αλεπούδες και αδέσποτους σκύλους που μπορεί να οδηγήσουν κάποιον στη χρήση δηλητηρίων
  • Το γεγονός ότι μεγάλος αριθμός πουλιών φέρει συσκευή GPS, η οποία μας επιτρέπει τον άμεσο εντοπισμό περιστατικού δηλητηρίασης και συνεπώς τον εντοπισμό υπόπτου που να σχετίζεται με την τοποθέτηση δηλητηρίων και την θανάτωση Σπιζαετών.
• Να εξεταστεί η πιθανότητα μικρών κονδυλίων για επενδυτικά μέτρα και/ή για αποζημίωση μικρών ορνιθοτρόφων που έχουν υποστεί ζημιές, όπως πχ περιφράξεις, και/ή αντικατάσταση των όρνιθων ή χρηματική αποζημίωση, για να αποτρέψουν αρνητικά συναισθήματα και αίσθημα απόγνωσης μετά από συνεχόμενες ζημιές, που μπορούν να οδηγήσουν στην εκδικητική δράση ενάντια στον αετό.
• Αναφέρθηκε επίσης το θέμα της ανάγκης να υπάρχει μια κρίσιμη μάζα ενδιαφερόμενων καθότι τα μέτρα στα πλαίσια της Αγροτικής Ανάπτυξης κοστίζουν για να δημιουργηθούν επομένως, πρέπει να προβλέπεται ότι θα ενδιαφερθούν αρκετοί. Αναφέρθηκε επίσης η ανάγκη η δράση να είναι ώριμη για να υποστηριχτεί. Τέλος, τέθηκε το θέμα της νομιμότητας, καθότι κάποιοι μικροί ορνιθοτρόφοι ενδεχομένως να έχουν παράνομα υποστατικά επομένως, η αποζημίωση σε τέτοιες περιπτώσεις δεν θα ήταν δυνατή.
• Προτάθηκε συνάντηση σχετικών υπηρεσιών για εξέταση του θέματος και ανάπτυξης ανάλογων προτάσεων και κριτηρίων (ΥΘΠ, Τομέας Αγροτικής Πολιτικής Υπουργείου Γεωργίας, ΚΟΑΠ, Κτηνιατρικές Υπηρεσίες, κ.λπ.)
• Οι φιλικοί και συνεργάσιμοι ορνιθοτρόφοι που συνεργάζονται με την ΥΘΠ στην αποτροπή των ζημιών μπορούν να αποτελέσουν πιλοτικά παραδείγματα για δοκιμές των διαφόρων πιθανών λύσεων.
• Να ληφθεί υπόψη το θέμα με τους μικρούς ορνιθοτρόφους και πιθανές συνέργειες κατά την εκπόνηση του Σχεδίου Δράσης κατά της Δηλητηρίασης της Άγριας Ζωής, που θα εκπονηθεί στα πλαίσια του έργου LIFE "Ζωή με τους Γύπες".